Is it Νow or Νever ?

Οι περιγραφές αναφέρονται στον χαρακτήρα των Ελλήνων των Αθηνών στη διάρκεια της Τουρκοκρατίας και περιέχονται στο έργο του Ακαδημαϊκού Δημήτρη Καμπούρογλου «Ιστορία των Αθηναίων» :

«φιλύποπτοι, φιλοχρήματοι, μικρορραδιούργοι, κουτοπόνηροι, δεισιδαίμονες, προληπτικοί, φανατικοί, εκδικητικοί, δύσπιστοι, βωμολόχοι », «φύσει φιλοκερδείς και κρυψίνοι», «φθονεροί δια την ευτυχίαν και ανύψωσιν των άλλων και συγχρόνως ψυχροί δια τα παθήματα του πλησίον»
αλλά και :...

«ευτράπελοι, φίλοι της μουσικής και του άσματος, φιλοπονώτατοι και δραστηριώτατοι»
με :
«μεγαλοφροσύνη», «φιλοπατρία», «εθελοθυσία», «αυταπάρνησι», «καρτερία», «φιλοξενία»
αλλά και :
«μισανθρωπία», «ανάγκη αυθέντη»
με τάση προς :
«το ανέχεσθαι άρχοντα βλακωδέστερον του εκλέγοντος αυτόν – αρκεί να ομιλή ολίγα, να έχη περιουσίαν, ήθος αρχοντικόν και ιδίως ανάστημα, να μειδιά ελαφρώς και προστατευτικώς, να βαδίζει σοβαρώς και να μην αναπτύσση ιδέας, πράγμα εύκολον αφού δεν έχη»
προς :
«το προασπίζειν τον εγκληματία, το φιλύποπτον, το ζητείν πάντοτε υστεροβουλίαν και ιδιοτέλειαν»,
και προς :
«το θεωρείν τους ανθρώπους των γραμμάτων ως όντα κατωτέρας φύσεως».

Έναν αιώνα και πλέον μετά την έκδοση του παραπάνω βιβλίου,σε συνέντευξη του, ο καθηγητής Αδαμάντιος Πεπελάσης, δηλώνει:

«Το πρόβλημά μας στο βάθος των πραγμάτων δεν είναι οικονομικό, που φυσικά είναι οικονομικό. Δεν είναι καν πολιτικό, που βεβαίως είναι πολιτικό. Είναι πολιτισμικό. Εάν εκεί έχει καταντήσει το οικονομικό πρόβλημα της σημερινής Ελλάδας, αντιλαμβάνεσθε ότι δεν είναι η συνταγή που μας λείπει.
Είναι η βούληση και το ήθος......... Εκεί πρέπει να αναζητήσουμε την ουσιαστική συνταγή. Έως ποιόν βαθμό, δηλαδή, υπάρχει η βούληση η πολιτική και η κοινωνική... Τα δύο μεγάλα κόμματα που κυβέρνησαν τον τόπο επί σαράντα χρόνια, σιγά σιγά και με τον τρόπο του το καθένα, ενδεχομένως και χωρίς να το αντιλαμβάνονται, διέφθειραν την κοινωνία με το παράδειγμα και το υπόδειγμά τους... Και τώρα η ταραγμένη κοινωνία αντιστέκεται στις όποιες προσπάθειες των κομμάτων για βελτίωση.»

Στον περιεκτικό και διαχρονικά αληθινό λόγο αυτών των δύο μεγάλων Ελλήνων, τι να προσθέσεις πέρα από το θαυμαστικό!

Η καθημερινότητα μας είναι τουλάχιστον ενδεικτική ότι στην εξέλιξη του ο χαρακτήρας μας μάλλον συγκρατεί τις αρνητικές πλευρές του παρελθόντος και αποβάλλει σταδιακά τις θετικές πλευρές που μας χαρακτήριζαν.

Ο Δ. Καμπούρογλου απέδιδε πολλά από τα ελαττώματα μας στην Τουρκική δουλεία. Θαρρείς ότι στις μέρες μας χρέη Τουρκικής δουλείας έχει αναλάβει, μεθοδικά, η Κομματική δουλεία, καθιστώντας πλέον την υπόθεση της διαφθοράς πιο αδιαχείριστη και πιο ανίκητη κι από την βλακεία.
Ο Α. Πεπελάσης χρησιμοποιεί την έκφραση « ενδεχομένως και χωρίς να το αντιλαμβάνονται» αλλά “everybody knows”.

«Το πρόβλημα είναι πολιτισμικό» και στη σημειολογία του ανήκει η μετονομασία των σκυλάδικων σε πολιτιστικά κέντρα. Και η πολιτισμική κατάρρευση προηγήθηκε της οικονομικής κατάρρευσης. Στηρίχτηκε ακριβώς σε αυτό το «χάϊδεμα» των αρνητικών πλευρών ενός καταστροφικού και τελικά αυτο-καταστροφικού χαρακτήρα που κυριάρχησε στην πολιτική εξουσία και απλώθηκε στην κοινωνία. Και οδήγησε την κοινωνία, να αναζητεί πλέον σαν σωτήρα τον λιγότερο αυταρχικό «αυθέντη».

Τελειώνοντας, παραθέτω ένα απόσπασμα από πρόσφατο βιβλίο του καθηγητή Ψυχιατρικής Irvin D. Yalom :

«Καμμία θετική αλλαγή δεν μπορεί να επέλθει στη ζωή μας, όσο παραμένουμε προσκολλημένοι στη σκέψη ότι ο λόγος που δεν ζούμε καλά βρίσκεται έξω από εμάς τους ίδιους.

Όσο τοποθετούμε την ευθύνη ολοκληρωτικά στους άλλους που μας συμπεριφέρονται άδικα -έναν άξεστο σύζυγο, έναν απαιτητικό και μη υποστηρικτικό διευθυντή, κακά γονίδια,καταναγκαστικές παρορμήσεις, στις οποίες δεν μπορούμε ν’αντισταθούμε-τότε η κατάσταση της ζωής μας θα παραμείνει σε αδιέξοδο.

Εμείς και μόνον εμείς είμαστε υπεύθυνοι για τις κυριότερες πλευρές της κατάστασης στην οποία βρίσκεται η ζωή μας, και μόνο εμείς έχουμε τη δύναμη να την αλλάξουμε.

Κι ακόμα κι αν αντιμετωπίζουμε εξωτερικούς περιορισμούς που ενδεχομένως μας πτοούν, εξακολουθούμε να έχουμε την ελευθερία και τη δυνατότητα επιλογής να υιοθετήσουμε διάφορες στάσεις απέναντι τους.»

Ίσως τελικά αυτός ο χαρακτήρας που αντιστέκεται στους αιώνες νά’ναι και μια Πρόκληση για Αλλαγή. Is it now or never?


ΠΗΓΕΣ

1) Δημήτρης Καμπούρογλου : [ "Ιστορία των Αθηναίων", Γ΄τόμος,Εκδόσεις "ΠΑΛΜΟΣ", 1969 σελ. 187-193].
2) Αδαμάντιος Πεπελάσης : [ Εφημερίδα «ΠΑΡΟΝ», Συνέντευξη στην Τζούλια Κοντράρο , 22/11/2009].
3) Irvin D. Yalom: ["Στον κήπο του Επίκουρου. Αφήνοντας πίσω τον τρόμο του θανάτου", μετάφραση Ε.Ανδριτσάνου & Γ. Ζέρβα, Εκδόσεις "ΑΓΡΑ", 2008, σελ. 110].


Δ. Τρικεριώτης