Όταν ανέλαβε ο Χίτλερ.

του Philip Scranton  

To φθινόπωρο του 1932, η εκρηκτική πολιτική και οικονομική αναταραχή, που προκλήθηκε στη Γερμανία από την Μεγάλη Ύφεση, φαινόταν να ηρεμεί. Παρά το γεγονός ότι στις αρχές του ίδιου έτους, περισσότερο από το ένα τρίτο του εργατικού δυναμικού ήταν άνεργοι, η οικονομία έδειχνε τώρα σημάδια ζωής. Ο αριθμός των ανέργων μειώθηκε σχεδόν κατά μισό εκατομμύριο από τον Ιούνιο μέχρι τον Οκτώβριο...

Ακόμα καλύτερα, το Εθνικοσοσιαλιστικό κόμμα φαινόταν ότι κατρακυλά. Ο Αδόλφος Χίτλερ, ηγέτης του κόμματος, είχε χάσει τον Απρίλιο τις προεδρικές εκλογές από τον γηραιό Στρατάρχη Πάουλ φον Χίντενμπουργκ. Στη συνέχεια, στις εθνικές εκλογές του Νοεμβρίου οι ναζί έχασαν 34 από τις 230 κοινοβουλευτικές τους έδρες, λαμβάνοντας μόλις 12 εκατομμύρια ψήφους από ένα σύνολο 36 εκατομμυρίων ψηφοφόρων.

Αλλά οι Γερμανοί απείχαν πολύ από το να τελειώνουν με τους εθνικοσοσιαλιστές.Τον Δεκέμβριο του 1932, η ανεργία αυξήθηκε κατά 650.000 ανέργους. Τον επόμενο μήνα, οι Ναζί θριάμβευσαν στις τοπικές εκλογές στο Lippe-Detmold, αυξάνοντας την εκπροσώπηση του κόμματος από μία σε εννέα έδρες. «Ορκιζόμαστε να συνεχίσουμε αυτόν τον αγώνα μέχρις ότου ο στόχος μας να επιτευχθεί και να οικοδομήσουμε μια νέα Γερμανία», έλεγε ο Χίτλερ.

Ο Χίτλερ απαίτησε δικτατορικές εξουσίες έτσι ώστε να υπερσκελίσει τις κομματικές αντιπαραθέσεις και να προχωρήσει σε πολιτικές για τη μείωση της ανεργίας (ή έτσι ισχυριζόταν). Αλλά εγκατέλειψε αυτήν την αξίωση, όταν ο φον Χίντενμπουργκ, ως επικεφαλής της μεγαλύτερης αντιπροσωπείας του Ράιχσταγκ, του πρόσφερε την καγκελαρία από την οποία είχε παραιτηθεί την προηγούμενη εβδομάδα ο Franz von Papen. Για να σχηματιστεί τελικά ένα υπουργικό συμβούλιο από τους Ναζί σε συνεργασία με τους εθνικιστές, το άλλο ακροδεξιό κόμμα της χώρας.

Ο πιο εντυπωσιακός διορισμός του Χίτλερ στο υπουργικό συμβούλιο ήταν ο Alfred Hugenberg, «ένας φλογερός εθνικιστής πολιτικός» στον οποίον ανατέθηκαν δύο υπουργεία: της οικονομίας και της γεωργίας. Ο Hugenberg ήταν «ένας αρχικαπιταλιστής, αν και με αναρχικές τάσεις - χρηματιστής, βιομήχανος και εκδότης εφημερίδας» έγραφαν οι New York Times. Απεχθανόταν τα εργατικά συνδικάτα, αλλά βρισκόταν επίσης «σε ισχυρότατη διαφωνία με τα οικονομικά δόγματα του ναζιστικού κινήματος». 

Ήταν περίεργο το γεγονός ότι ο Χίτλερ, ένας ένθερμος υποστηρικτής της κυβερνητικής εξουσίας, διάλεξε κάποιον εχθρικό στην κυβέρνηση και αντίθετο με την οικονομική του πολιτική ως υπουργό οικονομίας - εκτός αν αυτή η επιλογή του χρησίμευε σαν ένα προσωρινό μέσο. Ο Economist έγραφε ότι η όλη διαδικασία ήταν παράδοξη, και ότι ο Χίτλερ πήρε τη θέση του με τις ίδιες προσωπικές ίντριγκες που ανέτρεψαν τους προκατόχους του. «Αυτό το αναμφισβήτητο γεγονός δίνει το πλήρες μέτρο της πολιτικής αστάθειας στη Γερμανία αυτή τη στιγμή». 

Μέσα σε λίγες μέρες ο Hermann Goering, τον οποίο ο Χίτλερ διόρισε υπουργό άνευ χαρτοφυλακίου, απαγόρευσε όλες τις διαδηλώσεις των κομμουνιστών, ανέστειλε την έκδοση μιας σοσιαλδημοκρατικής εφημερίδας και διέλυσε όλα τα τοπικά συμβούλια. Στη συνέχεια, με ένα διάταγμα έκτακτης ανάγκης φίμωσε τον γερμανικό Τύπο και απαγόρευσε ξένες εφημερίδες που επέκριναν το Ράιχ. Νέες εκλογές για το Ράιχσταγκ διατάχτηκαν για το μήνα Μάρτιο. Οι δολοφονίες σοσιαλιστών, κομμουνιστών και διαφωνούντων κλιμακώθηκαν. Η Νέα Τάξη στη Γερμανία άρχισε να ριζώνει. 

(O Philip Scranton είναι καθηγητής της ιστορίας της βιομηχανίας και της τεχνολογίας στο Πανεπιστήμιο Rutgers, Camden, και αρχισυντάκτης στο περιοδικό «Enterprise and Society».

Φωτο: Ο Αδόλφος Χίτλερ ανταλλάσει χειραψία με τον Πάουλ φον Χίντενμπουργκ το 1934 (Πηγή:Getty Images)

Πηγή: από το blog Echoes του Bloomberg