«Το αυγό του φιδιού» ή όταν μια κοινωνία ζει την «Αποκάλυψή» της…

Η ταινία…

Φθινόπωρο 1923. Ο Αμερικανός 'Ειμπελ Ρόζενμπεργκ βρίσκεται ένα μήνα στο Βερολίνο με τον αδελφό του και την κουνιάδα του. Δουλεύουν στο τσίρκο αλλά μετά από  ατύχημα του αδελφού του απολύονται. Η ταινία του Ίνγκμαρ Μπέργκμαν «Το αυγό του φιδιού» παρακολουθεί τη ζωή του Έιμπελ από τις 3 μέχρι τις 11 Νοεμβρίου. Είναι οι μέρες, που όπως ακούγεται στην ταινία, «κάποιος Χίτλερ ετοιμάζει πραξικόπημα με χιλιάδες πεινασμένους στρατιώτες». Οκτώ ημέρες από την καθημερινή ζωή στη δημοκρατία της Βαϊμάρης με την φτώχεια και την τεράστια ανεργία, που «ένα πακέτο τσιγάρα κοστίζει τέσσερα δισεκατομμύρια μάρκα» και «όλοι σχεδόν έχουν χάσει την πίστη τους στο μέλλον και το παρόν»...

Σε μια τέτοια πόλη που «παντού χύνεται δηλητήριο» και η ύπαρξη «είναι σκέτος τρόμος» περιφέρεται ο Έιμπελ. Και όταν στέλνει στον διάβολο μια πόρνη που τον ρωτά αν έχει δολάρια, εκείνη του απαντά: «και εσύ που νομίζεις ότι βρίσκεσαι;»

Το πραξικόπημα του Χίτλερ θα αποτύχει. Η απήχηση των δυνάμεων του εθνικοσοσιαλισμού είναι ακόμη περιορισμένη, αλλά σε αυτήν την περιδίνησή του σε μια κοινωνία που ζει την «Αποκάλυψή» της, ο Έιμπελ θα’ρθει πρόσωπο με πρόσωπο με «το αυγό του φιδιού» που επωάζεται αργά, σταθερά και απροκάλυπτα.

Οι συνειρμοί…

Οι συσχετισμοί με τις προοπτικές της δικής μας δημοκρατίας μπορεί να είναι πολλοί και αντιφατικοί. Αλλά το μήνυμα είναι σαφές: «Το αυγό του φιδιού» μπορεί να είναι διαχρονικό κοινωνικό σύμβαμα όταν μια κοινωνία ζει την «Αποκάλυψή» της. Το μήνυμα είναι η διαδικασία του επώδυνου εκφασισμού της κοινωνίας, δηλ. της σταδιακής επικράτησης ενός ολοκληρωτικού κράτους που μπροστά στα δικά του συμφέροντα θυσιάζει ατομικά και ανθρώπινα δικαιώματα, όπως η ισονομία, η ασφάλεια και η δικαιοσύνη.

Η ανθρώπινη αλληλεγγύη είναι το μοναδικό φάρμακο για το δηλητήριο που άρχισε ήδη να κυκλοφορεί στο αίμα των περισσότερων Ελλήνων. Για τους Γερμανούς του μεσοπολέμου αποδείχτηκε ότι τέτοια συναισθήματα ήταν περιττή πολυτέλεια μπροστά στο εθνικιστικό όραμα μιας μεγάλης και ισχυρής Γερμανίας. Ακόμη και σήμερα ο πυρήνας και η κατεύθυνση της σκέψης της ηγετικής τους ομάδας δεν δείχνουν να έχουν αλλάξει. Ο παλιός γερμανικός τρόπος, παρότι καταδικασμένος από την Ιστορία, μοιάζει να κυριαρχεί και στους τρόπους των παλιών «συμμάχων», σαν ο πλέον αποδοτικός στο παιγνίδι για τον έλεγχο της εξουσίας.

Με τα τρία νέα εργαλεία του eurogroup της 27/11, η πολιτική και κοινωνική αποδιοργάνωση στην χώρα μας θα επιταχυνθούν: (1) Με τους μηχανισμούς αυτόματης διόρθωσης απόκλισης «στόχων», που δεν πιάστηκαν ποτέ μέχρι τώρα και μάλιστα σε καλύτερους καιρούς, (2) Με την αυστηρή εποπτεία και επιτήρηση που θα αδρανοποιήσει και επίσημα  την μέχρι τώρα διακοσμητική εγχώρια πολιτική ηγεσία και (3) Με την θέσπιση του ειδικού λογαριασμού στον οποίο θα πηγαίνουν όλα τα πιθανά έσοδα και πλεονάσματα και το 30% των υπερ-πλεονασμάτων, που θα ακυρώσει κάθε δυνατότητα για ανάπτυξη τα επόμενα χρόνια.

Σε κάθε περίπτωση οι προϋποθέσεις για τη χορήγηση της δόσης των 44 δις, πέρα από την πιθανή καταστροφική τους επίδραση στα τραπεζικά και ασφαλιστικά απομεινάρια, μοιάζουν περισσότερο με άλλοθι για παραιτέρω αναβολές και κωλυσιεργίες παρά σαν μέρος μιας έστω προσωρινής λύσης πολιτικού συμβιβασμού μέχρι τις γερμανικές εκλογές.

Το μέλλον…

Μας χωρίζουν οκτώ χρόνια από το 2020, έτος που οι δανειστές το θεωρούν ορόσημο για την επιτυχή κατάληξη των προσπαθειών της Ελληνικής κοινωνίας. Ωστόσο οι αριθμητικοί στόχοι και το επιλεγμένο έτος για τον μέσο Έλληνα έχουν μόνο λογιστική και όχι πραγματική αξία. Αρκεί να γυρίσει πίσω τα τελευταία τρία χρόνια και να δεί πως ήταν και πως έγινε μέσα σε αυτό το διάστημα η ζωή του, η ζωή του φίλου, του γείτονα. Σε πολύ βασικά πράγματα όπως η διατροφή, η θέρμανση, η ασφάλεια, η σωματική και ψυχική του υγεία. Και μετά να προβάλλει αυτή την σύγκριση των πραγματικών δεδομένων στο άμεσο μέλλον των επόμενων τριών ετών, για τα οποία οι δανειστές, ακόμη και μέσα από τα αποτυχημένα τους στατιστικά, δεν προβλέπουν καμία ουσιαστική βελτίωση. Τότε θα έχει μια εικόνα για το τι πραγματικά τον περιμένει.

Στο εξής και στο πλαίσιο της λερναίας ύφεσης και των ημιτελών προσπαθειών εφαρμογής των μέτρων, η ατομική και κοινωνική συμπεριφορά των Ελλήνων πολιτών θα συνεχίσει να αποτελεί αντικείμενο ενός ενδιαφέροντος ψυχιατρικού και κοινωνιολογικού πειράματος. Η διαδρομή από την αρχική συνειδητοποίηση προς την απώλεια της αξιοπρέπειας, τον πανικό και την εξαθλίωση, όπως αυτή διανύθηκε ήδη για σημαντικό τμήμα του πληθυσμού μέσα από τον φόβο και την ανασφάλεια και όπως πρόκειται να μαζικοποιηθεί στο άμεσο μέλλον.

Η έξοδος κινδύνου προς την  εκδικητικότητα και το μίσος για το πολιτικό καθεστώς. Που αθροίζεται χρονικά και συσσωρεύεται στις διαφορετικές κοινωνικές ομάδες. Περνώντας από τους γονείς στα παιδιά είτε αναπτυσσόμενη  απευθείας στα παιδιά εξαιτίας της προϊούσας εξαθλίωσης στις συνθήκες της ζωής τους.

Επίλογος

Ένας από τους αρχιτέκτονες αυτού του πειραματικού πλαισίου, ο Χέρμαν φον Ρομπάϊ, εμπνέεται από την μελαγχολική ομορφιά του αδιέξοδου: «Autumn end november: The night has fallen / The bare branches can be seen / Even more lonely». Λες και τελικά όλο αυτό το παιγνίδι της εξουσίας, που κλέβει με διάφορους τρόπους ενέργεια και χρόνο από εκατομμύρια ανθρώπινες ζωές, είναι κάτι πολύ περισσότερο από μια ακραία εκδήλωση οικονομικής ασυδοσίας. Λες και το κατευθύνει μια πιο σύνθετη ανθρώπινη πνευματική διαστροφή που αντέχει στον χρόνο και μεταδίδεται από τη μια γενιά εξουσίας στην άλλη. Που ίσως θα μπορούσε να αποδοθεί με έναν τελευταίο στίχο στο ποίημα του Ρομπάϊ, όπως: «/ Among the serpents». Μια διαστροφή που τον μηχανισμό γένεσής της προσέγγισε ο Ίνγκμαρ Μπέργκμαν στην κλασσική του ταινία «Το αυγό του φιδιού».

Όλη η ταινία στο youtube από τον χρήστη StarratEnterprise

Δ.Τρικεριώτης (Follow on Twitter)