Φραουλοχώραφα, μια καλλιέργεια αυτογνωσίας...

Τόποι παραδείγματα ρατσισμού και ανθρώπινης εκμετάλλευσης, όπως κάποια φραουλοχώραφα στη Νέα Μανωλάδα, λειτουργούν στην συνείδησή μας σαν ο χωρόχρονος, που καθώς καμπυλώνεται από το εκτόπισμα των γεγονότων, έλκει μέσα του το φως από παγκόσμιες και εγχώριες μνήμες δουλείας και αποτροπιασμού. Χωρίς βέβαια αυτό να συμβαίνει στην συνείδηση όλων των πολιτών και όλων των πολιτικών. Σε αυτούς λοιπόν τους λίγους ή πολλούς συμπολίτες μας θα έπρεπε να καταλογιστούν τρία είδη εγκληματικών πράξεων: της διάπραξης, της υπόθαλψης και της ανοχής. Αλλά «κοινό μυστικό» είναι ότι η δικαιοσύνη θα εξαντληθεί στην εξιχνίαση του πρώτου...

Διότι τόσο η υπόθαλψη και ενδεχόμενη συνέργεια των παραγόντων της Πολιτείας όσο και η ανοχή των τοπικών κοινωνιών έχουν τη ρίζα τους σε χρόνιες κομματικές, πολιτικές και οικονομικές αναχρονιστικές νοοτροπίες, οι οποίες επειδή ακριβώς δεν μπορούν να αντιμετωπιστούν παρ' ίσως μονάχα με την ουτοπία της εκρίζωσής τους, είναι πάντα έτοιμες να δίνουν όλο και νέα «άνθη του κακού». Εκτός και αν εμπιστευθούμε την κάθαρση στην αδήλωτη και ατεκμηρίωτη βούληση των πολιτικών να αυτο-μεταρρυθμιστούν.

Όμως η αλήθεια των παραδειγμάτων από τις επισκέψεις πολιτικών στον τόπο του εγκλήματος είναι διαφορετική.  Όπως αυτή του κ. Παπανδρέου ως πρωθυπουργού τον Μάρτιο του 2011, που έβλεπε στην περιοχή μόνο «ανθρώπους πρωτοπόρους» – εκτός αν κάτι υπονοούσε με τον όρο «ειδικές καλλιεργητικές πρακτικές», αλλά και πάλι σιωπούσε. Όπως σιωπούσε και ο κ. Κουτσούκος ως υφυπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης σε επίσκεψή του στην περιοχή τον Μάρτιο του 2012, αλλά τώρα, υπό το βάρος της διεθνούς πια κατακραυγής, καταδικάζει.

Είναι ενδεικτική και η αλήθεια των παραδειγμάτων απροθυμίας και ανυπαρξίας της κρατικής μηχανής για να δοθεί ένα τέλος στο δουλεμπόριο και να ελεγχθούν οι εμπλεκόμενοι παραγωγοί για όλες τις παράπλευρες παρατυπίες ασφαλιστικής και φορολογικής φύσης. Ακόμη και τώρα η μία κρατική υπηρεσία ρίχνει την ευθύνη στην άλλη και όλες μαζί στο «απόν κράτος» – ακόμη και το ίδιο στον εαυτό του! Μια ξεχαρβαλωμένη μηχανή, που δεν είναι δυνατό να επισκευαστεί από μόνη της. Και χωρίς να φαίνεται ότι ξεχωρίζουν εκείνες οι δυνάμεις που θα πάρουν τις αναγκαίες πρωτοβουλίες παρά και ενάντια στην γενική απαξίωση μιας πολιτικής που ασκείται μόνον επί χάρτου.

Είναι πολλά τα παραδείγματα και βέβαια καθόλου τυχαίο το γεγονός ότι στις εκλογές του 2012, ΝΔ και ΠΑΣΟΚ, συγκέντρωσαν, το καθένα, πάνω από το 26% των ψηφοφόρων της περιοχής. Όμως αυτό που μετράει είναι η ουσία: ότι δηλαδή η ανομία και η εγκληματικότητα που επωάζονταν στα φραουλοχώραφα ήταν ένας επίσημος τρόπος άσκησης της εξουσίας, προσαρμοσμένος στις συνθήκες και τις ανάγκες της περιοχής, όπως αυτή η εξουσία τις αντιλαμβανόταν. Ως μια άτυπη ειδική εργασιακή ζώνη, μια πολύ πιο φιλόδοξη κερδοφόρος ιδέα και εφαρμογή από τις εκκολαπτόμενες ειδικές οικονομικές ζώνες.

Και όσον αφορά την διαχρονική αστυνομική αδράνεια, όπως στην περίπτωση της κακοποίησης δημοσιογράφου τον Απρίλιο του 2011, ποιος τελικά θα νοιαστεί ακόμη και αν δεν μπορούν να την αντιμετωπίσουν τα κατόπιν εορτής σώου του κ. Δένδια ή το φόρτωμα όλης της ευθύνης σε κάποιον «σερίφη» της περιοχής. Διότι τελικά δεν υπάρχει «κάτι σάπιο» στο βασίλειο για να αποκαλυφθεί, αλλά ολόκληρο το βασίλειο είναι σάπιο και αδρανές.

Και εντέλει το ερώτημα δεν είναι αν η σημερινή Ελλάδα εκτρέφει «Νέες Μανωλάδες» με τα όπλα ή την ένοχη σιωπή πολιτών και πολιτικών της. Αυτό είναι δεδομένο. Το ερώτημα είναι πού οδηγεί την κοινωνία αυτή η κατάσταση όσο συνεχίζεται. Πού οδηγεί αυτός ο υφέρπων και λανθάνων συνωμοτισμός και ολοκληρωτισμός που διαπλέκει κατοίκους, τοπικούς παράγοντες και κυβέρνηση, καλλιεργεί τέτοιες συνθήκες εξουσίας και καταλήγει στα γνωστά και άγνωστα γεγονότα βίας – που όμως είναι πολυσήμαντα για την προοπτική της χώρας και την θέση της μέσα στον πολιτισμένο κόσμο.

Πρώτα και κύρια από την άποψη των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, καθώς μας παραπέμπουν σε ακραίες συνθήκες ρατσισμού, ισοβαρείς αν όχι βαρύτερες από εκείνες που περιγράφονται στον «Αόρατο Άνθρωπο» του Ράλφ Έλισον για τις ζωές των Μαύρων ή στην πρόσφατη ταινία «Άνεμος Ψυχής» για τις δολοφονίες των Ρομά στην Ουγγαρία. Μας παραπέμπουν στη Νότια Αφρική της εποχής του απαρτχάιντ ή ακόμη και στη σημερινή, που η αστυνομία πυροβολεί στο ψαχνό εργαζόμενους που διαμαρτύρονται, όπως τους απεργούς σε ορυχείο πέρυσι το καλοκαίρι.

Αλλά και στο επίπεδο της ανθρώπινης ψυχής μάς παραπέμπουν σε σκοτεινές ατραπούς, που η κτηνωδία μοιάζει ότι επιτρέπεται να ασκείται νόμιμα, ηδονικά και ανενόχλητα. Μια κτηνωδία που τελικά μόνο «πρωτοφανής» δεν είναι, με κτήνη που μόνον άγνωστα δεν είναι και με θύματα που ίσως σε ένα άλλο μεταγενέστερο στάδιο της πολιτικής και οικονομικής κρίσης να μην είναι μόνον παράνομοι αλλοδαποί, αλλά και νόμιμοι ημεδαποί εξαθλιωμένοι...

Φωτο: «Strawberry Fields», Πίνακας του Jacek Yerka 

Δ. Τρικεριώτης (Follow on Twitter)