Δυο οικονομολόγοι του ΔΝΤ, ο Andrew G. Berg και ο Jonathan D. Ostry, παρουσίασαν χθες τη μελέτη τους «Ανισότητα και μη βιώσιμη Ανάπτυξη: οι δυο όψεις του ίδιου νομίσματος;». Στη συνοπτική παρουσίαση της έρευνας, υποστηρίζουν ότι η αύξηση της εισοδηματικής ανισότητας στις ΗΠΑ, τα τελευταία τριάντα χρόνια, είναι εντυπωσιακά παρόμοια με κείνην της δεκαετίας του 1920. Και στις δυο περιπτώσεις σημειώθηκε μια οικονομική έκρηξη που βασίστηκε στο δανεισμό των φτωχών, η οποία κατέληξε σε οικονομική κρίση.
Μελέτησαν τις μακρόχρονες περιόδους υψηλής ανάπτυξης, για το πώς αυτές προκύπτουν και το πώς εξελίσσονται. Σύμφωνα με μια προσέγγιση, μια οικονομική κρίση θα συμβεί όταν μια περίοδος υψηλής ανάπτυξης φτάσει στο τέλος της, όπως συνέβη με την Ιαπωνία το 1990. Η μελέτη έθεσε το ερώτημα, ποιοι παράγοντες μπορούν να επιφέρουν μακρόχρονες περιόδους οικονομικής ανάπτυξης, και εστίασε σε παράγοντες όπως οι πολιτικοί θεσμοί, η υγεία και η εκπαίδευση, η μακροοικονομική αστάθεια, το χρέος, η απελευθέρωση του εμπορίου κ.ο.κ...
Έκπληξη προκάλεσε στους ερευνητές το εύρημα ότι η εισοδηματική ανισότητα τεκμηριώθηκε σαν η καθοριστική δύναμη για την διάρκεια των περιόδων υψηλής ανάπτυξης. Βρήκαν ότι οι μακρόχρονες περίοδοι υψηλής οικονομικής ανάπτυξης ήταν πολύ πιθανότερο να λήξουν σε περιόδους με μεγαλύτερες εισοδηματικές ανισότητες. Σε τόσο μεγάλο βαθμό, ώστε αν, για παράδειγμα, μπορούσε να κλείσει στο μισό η ψαλίδα της ανισότητας ανάμεσα στη Λατινική Αμερική και την αναδυόμενη Ασία, τότε θα υπερδιπλασιαζόταν η αναμενόμενη διάρκεια μιας περιόδου υψηλής ανάπτυξης.
Φάνηκε ότι η εισοδηματική ανισότητα κάνει τη μεγάλη διαφορά, ανεξάρτητα από το ποιες άλλες παράμετροι έμπαιναν στο μοντέλο της πρόβλεψης και ανεξάρτητα από το πώς οριζόταν η έννοια «υψηλή ανάπτυξη». Βεβαίως, δεν μετρούσε μόνον η εισοδηματική ανισότητα αλλά αυτή ανήκε, με διαφορά, στο πάνθεον των αναπτυξιακών παραγόντων μαζί με την ποιότητα των πολιτικών θεσμών και την απελευθέρωση του εμπορίου.
Παρατήρησαν ότι ενώ τις περισσότερες φορές η διανομή του εισοδήματος, σε μια χώρα, είναι αρκετά σταθερή, ωστόσο, μερικές φορές μεταβάλλεται κατά πολύ. Στην αρχή της δεκαετίας του 1990 η Βραζιλία μείωσε την εισοδηματική ανισότητα μέσα από ένα καθορισμένο πρόγραμμα αναδιανομής εισοδήματος, το οποίο έγινε μοντέλο για πολλούς στον κόσμο. Η μείωση που πέτυχε η Βραζιλία μπορούσε να αυξήσει – παρά την αβεβαιότητα για την ακρίβεια του αποτελέσματος – την αναμενόμενη διάρκεια μιας τυπικής περιόδου υψηλής ανάπτυξης κατά περίπου 50%.
Ποιο το τελικό συμπέρασμα της μελέτης; Ότι είναι μεγάλο λάθος να διαχωρίζεται η ανάλυση για την ανάπτυξη από την ανάλυση για την διανομή του εισοδήματος. Ωστόσο, ο ρόλος της πολιτικής είναι λιγότερο σαφής. Περισσότερη ανισότητα βραχύνει τη διάρκεια της ανάπτυξης αλλά φτωχά σχεδιασμένη προσπάθεια να μειωθεί η ανισότητα μπορεί να είναι αντιπαραγωγική. Αν αυτός ο ανεπαρκής σχεδιασμός στρεβλώνει τα κίνητρα υπονομεύοντας έτσι την ανάπτυξη, τότε περισσότερο βλάπτεται παρά ωφελείται ο φτωχός.
Μπορούν να υπάρχουν κάποιες αμοιβαία επωφελείς πολιτικές όπως καλύτερα στοχευμένες επιδοτήσεις, καλύτερη πρόσβαση στην εκπαίδευση για τους φτωχούς που προωθεί την ισότητα στην οικονομική ευκαιρία, και ενεργητικά μέτρα στην αγορά της εργασίας που προάγουν την απασχόληση.
Μπορεί η μελέτη να μην προτείνει τι ακριβώς πρέπει να γίνει όταν υπάρχουν βραχυχρόνιοι συμβιβασμοί ανάμεσα στα αποτελέσματα της πολιτικής για την ανάπτυξη και τη διανομή του εισοδήματος. Ωστόσο δίνει τη γενική κατεύθυνση ότι η πλάστιγγα θα πρέπει να γέρνει προς τα μακροχρόνια οφέλη – και για την ανάπτυξη – από τη μείωση της εισοδηματικής ανισότητας. Σε βάθος χρόνου, το κλείσιμο της ψαλίδας και η διαρκής ανάπτυξη, μπορούν να είναι οι δύο όψεις του ίδιου νομίσματος.
Και οι δυο ερευνητές καταλήγουν: «Η πρόσφατη κρίση της δεκαετίας του 80 στις ΗΠΑ οδήγησε σε μια χαμένη δεκαετία με αργή ανάπτυξη και επώδυνη προσαρμογή. Έδειξε το γεγονός ότι η βιώσιμη οικονομική μεταρρύθμιση είναι δυνατή μόνον όταν τα οφέλη μοιράζονται πλατιά. Μπροστά στην τρέχουσα παγκόσμια οικονομική αναταραχή και την ανάγκη για δύσκολες οικονομικές προσαρμογές σε πολλές χώρες, θα ήταν προτιμότερο να θυμόμαστε τα παλιά μαθήματα παρά να τα μαθαίνουμε πάλι.»
Δ. Τρικεριώτης
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου