Ελλάδα 2012 & Διαφθορά: ένας ακόμη δείκτης ντροπής ή ευκαιρία για ένα νέο πολιτικό μανιφέστο;

Σχετικά με τον Γιάννη…

Το πρόβλημα δεν είναι ο κ. Στουρνάρας, ακόμη κι αν αυτός δεν διαθέτει ούτε την προσχηματική ευγένεια του κ. Παπαδήμου. Ο κ. Στουρνάρας είναι αναλώσιμο υλικό και θα’ρθει η στιγμή που θα καεί σαν πεταλούδα στο τεχνητό φώς της «μεγάλης ιδέας» περί «σωτηρίας» της χώρας, που ο ίδιος προφασίζεται. Μπορεί τώρα να κουνιέται και να χειρονομεί σαν επιθετική και αλαζονική μαριονέτα, αλλά κοινό χαρακτηριστικό όλων των αναλώσιμων πολιτικών και τεχνοκρατών είναι ότι τα πολιτικά, οικονομικά και κοινωνικά τους «αρχεία» κρατούνται και μπορούν να αξιοποιούνται ανά πάσα στιγμή και ανάλογα με την συγκυρία. Το πρόβλημα είναι αλλού: από πού αντλεί, έστω πρόσκαιρα, ο κάθε κ. Στουρνάρας αυτήν την άνεση και αυτό το θράσος; Η απάντηση δίνεται με διάφορους τρόπους από ξένα μέσα ενημέρωσης, που πλέον διεκδικούν τον ρόλο της σύγχρονης «Deutsche Welle» απέναντι στη σιωπή και τη συνενοχή της πλειοψηφίας της εγχώριας δημοσιογραφίας…

Στην πραγματικότητα ο πρώην και ο επόμενος κ. Στουρνάρας ή κ. Παπαδήμος, εκπροσωπούν και δουλεύουν παραδειγματικά για τα συμφέροντα εκείνης της «χούφτας των πλουσίων οικογενειών, των πολιτικών και των μέσων μαζικής ενημέρωσης, που συχνά ανήκουν στους μεγιστάνες, και που συνθέτουν την ελληνική δομή εξουσίας» στην οποία αναφέρονται οι New York Times και η οποία, όπως συμπληρώνουν, είναι η βασική υπεύθυνη για την «έλλειψη του ανταγωνισμού, που υπονομεύει την οικονομία, επιτρέποντας στους μεγιστάνες να ελέγχουν τα καρτέλ και να πλουτίζουν» – επικαλούμενοι και την διαπίστωση του καθηγητή Ευρωπαϊκής Πολιτικής Kevin Featherstone ότι πρόκειται για «μια στενή, αιμομικτική σχέση με τους πολιτικούς και τα μέσα ενημέρωσης, τα οποία γίνονται έτσι ιδιαίτερα ευάλωτα στη διαφθορά».

Στο πλαίσιο της τρόικα, η σωτηρία της χώρας ταυτίζεται με την σωτηρία και την μακροημέρευση αυτής της ελιτίστικης χούφτας. Και μέχρι σήμερα οι πολιτικές της συγκυβέρνησης στάθηκαν για αυτήν το πολύτιμο σωσίβιο. Αλλά στο πλαίσιο της διαφθοράς παραμένει ανοικτό το ερώτημα αν αυτοί οι ηγέτες είναι σε θέση να προχωρήσουν μεταρρυθμίσεις για το συμφέρον της πλειοψηφίας και της δημοκρατίας. Ικανότητα που είναι λογικό να αμφισβητείται όταν πέρα από την ολιγωρία με τις λίστες της HSBC «ούτε ένας εξέχων φοροφυγάς δεν έχει καταδικαστεί» όπως γράφει ο Economist. Και μάλιστα τη στιγμή που κάθε μικρομεσαία δραστηριότητα απειλείται προς εκκαθάριση με κάθε μέσο. Τη στιγμή που η χούφτα γίνεται γροθιά και χτυπά αλύπητα την κοινωνία. Και χωρίς ενδοιασμούς, κατευθύνει το παιγνίδι της οικονομικής τρομοκρατίας, καταργεί την ουσία του κοινοβουλευτισμού, ακυρώνει ιταμά θεμελιακούς θεσμούς της δημοκρατίας όπως η δικαιοσύνη και μετατρέπει μαζικά τους μικρομεσαίους Έλληνες σε «οικονομικούς κρατούμενους».

Σχετικά με τον πολίτη…

Και τελικά ο κορμός της διαφθοράς γέμισε κλαδιά και καρπούς. Απλώθηκε σε όλους τους τομείς του δημόσιου τομέα. Και φέτος οι ίδιοι οι πολίτες έστεψαν τη χώρα τους βασίλισσα της διαφθοράς στην Ευρώπη. Με δείκτη διαφθοράς 36, κλέψαμε την πρωτιά από την Βουλγαρία, που μέχρι πέρυσι ήταν επικεφαλής των 27 της ΕΕ. Αλλά τι είναι αυτός ο δείκτης διαφθοράς; Είναι ο «Δείκτης αντίληψης της διαφθοράς», που αποτυπώνει τη διαφθορά του δημόσιου τομέα μιας χώρας, όπως την  αντιλαμβάνονται οι πολίτες της. Η Ελλάδα το 2012 επιδείνωσε τη θέση της και από 80η ανάμεσα σε 183 χώρες το 2011, κατατάχτηκε 94η ανάμεσα σε 176 χώρες το 2012. Στην τελευταία έκθεση της Οργάνωσης «Διεθνής Διαφάνεια» διαβάζουμε:

 «Η διαφθορά καταστρέφει ζωές και κοινότητες και υπονομεύει χώρες και θεσμούς. Γεννά λαϊκή οργή που απειλεί να αποσταθεροποιήσει περαιτέρω τις κοινωνίες και να εντείνει τις βίαιες συγκρούσεις. Όταν ο δείκτης αντίληψης της διαφθοράς σε μια χώρα είναι μικρότερος από 50 τότε αυτή η χώρα αντιμετωπίζει σοβαρό πρόβλημα διαφθοράς. Η διαφθορά μεταφράζεται σε ανθρώπινο πόνο με φτωχές οικογένειες να εξαναγκάζονται να δωροδοκούν και οδηγεί σε αποτυχία την παροχή βασικών υπηρεσιών όπως η εκπαίδευση και η υγεία. Η διαφθορά ισοδυναμεί με έναν βρώμικο φόρο και οι φτωχοί και πιο ευάλωτοι είναι τα κύρια θύματά της». Και θέτει το ερώτημα: «Πώς λοιπόν θα αντιμετωπιστούν οι επιπτώσεις της διαφθοράς του δημοσίου τομέα; Οι κυβερνήσεις πρέπει να ενσωματώσουν την καταπολέμηση της διαφθοράς με δράσεις σε όλες τις βαθμίδες λήψης των αποφάσεων».

Ωστόσο λιγότερη κρατική διαφθορά δεν σημαίνει μόνο λιγότερος ανθρώπινος πόνος και λιγότερη κοινωνική αδικία. Σημαίνει υγιή επιχειρηματικότητα, σημαίνει ευρύτερο μοίρασμα της οικονομικής πίτας και αναλογικότητα των φορολογικών βαρών, σημαίνει ευρύτερο δίκτυ προστασίας στους αδύναμους, σημαίνει καταπολέμηση της ανισότητας. Με άλλα λόγια σημαίνει ό,τι ακριβώς δεν βρίσκεται στις προθέσεις της «χούφτας» και άρα στο μυαλό του «Γιάννη». Η προϊούσα οικονομική εξαθλίωση στη χώρα μας είναι συμβατή με την διαφθορά της ολιγαρχικής εξουσίας και για αυτό η φτώχεια θα συνεχίσει να εξαπλώνεται σαν επιδημία αν δεν γίνει σκληρή και γενική αντεπίθεση στον πυρήνα και τα πλοκάμια αυτής της διαφθοράς.

Από τον παρακάτω Πίνακα ας κρατήσουμε την εντυπωσιακή του καταγραφή, όσον αφορά τη συσχέτιση της διαφθοράς με την ύπαρξη κοινωνικής προστασίας στους πιο ευάλωτους και αδύναμους ή με άλλα λόγια τη συσχέτιση της διαφθοράς με την κοινωνική ανισότητα και μάλιστα στις ακραίες τους τιμές. Συσχετίζοντας τους δείχτες διαφθοράς με τα διαθέσιμα στοιχεία της eurostat για τη φτώχεια, για το 2011, παρατηρούμε – στην κορυφή του Πίνακα – ότι τα μέγιστα ποσοστά οικονομικού και κοινωνικού αποκλεισμού απαντούν στις χώρες της ΕΕ με τις κορυφαίες τιμές διαφθοράς (ανάμεσά τους και η Ελλάδα). Αντίθετα τα μικρότερα ποσοστά οικονομικού και κοινωνικού αποκλεισμού – στην βάση του Πίνακα – παρατηρούνται στις χώρες της ΕΕ με τη μικρότερη διαφθορά του δημόσιου τομέα.

Πίνακας. Διαφθορά και Φτώχεια στην Ευρωπαϊκή Ένωση 

Χώρα Ευρωπαϊκής Ένωσης(27*)	Δείκτης Διαφθοράς (2011)**	Πληθυσμός (%) στερούμενος των   βασικών(2011)***
Βουλγαρία	33	43,6
Λεττονία	42	30,9
Ρουμανία	36	29,4
Ουγγαρία	46	23,1
Λιθουανία	48	18,5
ΕΛΛΑΔΑ	34	15,2
Κύπρος	63	10,7
Σλοβακία	40	10,6
Εσθονία	64	8,7
Πορτογαλία	61	8,3
Μάλτα	56	6,3
Σλοβενία	59	6,1
Τσεχία	44	6,1
Βέλγιο	75	5,7
Γερμανία	80	5,3
Γαλλία	70	5,2
Ην. Βασίλειο	78	5,1
Ισπανία	62	3,9
Αυστρία	78	3,9
Φινλανδία	94	3,2
Δανία	94	2,6
Ολλανδία	89	2,5
Λουξεμβούργο	85	1,2
Σουηδία	93	1,2

*Πλήρη στοιχεία υπήρχαν για τις 25 από τις 27 χώρες της ΕΕ

**Από την Έκθεση 2011 της Οργάνωσης «Διεθνής Διαφάνεια»

***Στοιχεία της Eurostat

ΕΠΙΛΟΓΟΣ

Η οργάνωση «Διεθνής Διαφάνεια» παροτρύνει τις κυβερνήσεις να δώσουν προτεραιότητα στην καταπολέμηση της διαφθοράς. Κάποιοι πολιτικοί μας – όχι οι σημερινοί προϊστάμενοι – πρέπει να τολμήσουν να πάρουν όλα τα ρίσκα, να δημιουργήσουν τις κατάλληλες συμμαχίες στο εσωτερικό και το εξωτερικό και να ηγηθούν σε μια ανυποχώρητη εκστρατεία κατά της διαφθοράς στη χώρα μας. Αυτή είναι η έννοια του πατριωτισμού σήμερα. Με την ανοχή στη διαφθορά δεν πρόκειται να ανακάμψει η χώρα. Όσα χρήματα και να’ρθουν, η διαχείριση τους προς όφελος του συνόλου θα είναι το κλειδί για την ανάπτυξη της χώρας. Αλλιώς, το φάντασμα της εξαθλίωσης που οφείλεται στη διαφθορά της εξουσίας θα συνεχίσει να πλανιέται πάνω από τη χώρα μας. Και μπροστά του το φάντασμα της Χρυσής Αυγής θα μοιάζει Κάσπερ…

Ο ΣΥΡΙΖΑ του «είμαστε όλοι δημόσιοι υπάλληλοι» δεν μπορεί να είναι η εναλλακτική στη διαφθορά του δημόσιου τομέα. Αλλά ο ΣΥΡΙΖΑ και η ΧΑ μοιάζουν ήδη να έχουν πιάσει τα ανώτερα τους όρια.  Σε συνδυασμό με την περαιτέρω αποδόμηση των επίσημων πολιτικών δυνάμεων που στεγάζουν ή ανέχονται την διαφθορά, στο εξής θα δημιουργείται ένας χώρος που δεν θα μπορούν να καλύψουν ούτε και οι κάθε λογής πελατειακοί βρυκόλακες, που ξύπνησαν μεταρρυθμιστές όταν δυσκόλεψαν οι μέρες τους. Ένας χώρος στον οποίο η αδιαπραγμάτευτη καταπολέμηση της διαφθοράς θα γίνει η βάση για ένα διαφορετικού τύπου, αλλά ζωτικό πολιτικό μανιφέστο, χωρίς άχρηστες αριστεροδεξιές ιδεοληψίες, που είναι τελικά βολικές μόνο για την εξουσία και επικίνδυνες μόνο για τους πολίτες.

Δ. Τρικεριώτης (Follow on Twitter)