Δυο ντόμινο, δυο πολιτισμοί …

Τους τελευταίους μήνες η έννοια «ντόμινο» κυριαρχεί στην καθημερινότητα και τις προοπτικές. Από τη μια, ο φόβος για την κορύφωση του ντόμινο της οικονομικής υπερχρέωσης των δυτικών κρατών. Από την άλλη, ο φόβος για την κορύφωση του ντόμινο της εξέγερσης των καταπιεσμένων αραβικών λαών.

Στην περίπτωση του «δυτικού ντόμινο», τα πράγματα είναι πλέον σαφή για τον μηχανισμό γένεσης και την προοπτική. Είναι πλέον αποδεκτό ότι η δυτική κοινωνία
«κάνει ταμείο» για τα τελευταία, τουλάχιστον, τριάντα χρόνια και πληρώνει: α) για τις νοοτροπίες της υπερκατανάλωσης που κερδοσκοπικά καλλιεργήθηκαν, β) για την υπονόμευση της πολιτιστικής συνείδησης και του φυσικού περιβάλλοντος που συνόδευαν και συνάμα προϋπόθεταν αυτές οι νοοτροπίες, γ) για τις παραλείψεις της εξουσίας, δόλιες στην πλειοψηφία τους και δ) για την απολιτική συναινετικότητα των πολιτών στο βωμό μιας καλύτερης ζωής.

Συνολικά, πληρώνει για ένα νοσηρό και αναπόφευκτα ληξιπρόθεσμο πρότυπο ζωής που κάποια στιγμή οδηγήθηκε στην εντατική. Σε ένα τέτοιο περιβάλλον επείγουσας νοσηλείας δίνεται, σήμερα, η μάχη ώστε οι αναπότρεπτες εγκεφαλικές βλάβες μετά την ανάνηψη του συστήματος να μην εξελιχθούν σε ενίσχυση και συγκεντρωτισμό της αποτυχημένης ασυδοσίας ούτε να οδηγήσουν σε περισσότερο ασύδοτο πλούτο σε βάρος των ασθενέστερων και βαθύτερη οικονομική και κοινωνική αποδυνάμωση των μεσαίων στρωμμάτων και του κοινωνικού κράτους.

Στην περίπτωση του «αραβικού ντόμινο», μπορεί να ήταν αναμενόμενη η λαϊκή αντίδραση μετά από χρόνια απολυταρχικών καθεστώτων που οδηγούσαν τους Άραβες στην οικονομική εξαθλίωση και την περιθωριοποίηση, αλλά δεν ήταν εξίσου προβλέψιμη η ένταση και η γενίκευση των εξεγέρσεων.

Η δυναμική της αραβικής κοινωνικής εξέγερσης έχει πολλά από τα χαρακτηριστικά που αναφέρει ο Φραντς Φανόν στο βιβλίο του «Της Γης οι κολασμένοι». Είναι βαθύτερα αναγκαία και ζωτική από τη σημερινή αντίδραση του Δυτικού πολίτη για τη διατήρηση δικαιωμάτων, δίκαιων μεν, αλλά τα οποία o μέσος Άραβας ούτε καν μπορεί να ονειρευτεί. Ο ένας είναι κυρίως αγώνας για μια αξιοπρεπή και ποιοτική ζωή σε μια βασικά ελεύθερη κοινωνία. Ο άλλος είναι αγώνας για την ίδια τη ζωή και την επιβίωση σε μια βασικά καταπιεστική και ανελεύθερη κοινωνία.

Ωστόσο, αυτά τα δύο σύγχρονα ντόμινο, τα συνδέουν από την άποψη του μηχανισμού γένεσης ένας κοινός παρανομαστής και από την άποψη της προοπτικής ένας κοινός συντελεστής, που μέρα τη μέρα φαίνεται να ενισχύεται, τυχαία ή σκόπιμα, ο ρόλος του. Ο κοινός παρανομαστής είναι η κρατική διαφθορά και ο κοινός  συντελεστής είναι το ισλαμικό στοιχείο με τη μεταναστευτική δυναμική και τη σημασία της. Στην πιο ανώδυνη του εκδοχή, ένα πρόβλημα κοινωνικής συνύπαρξης και πολυπολιτισμικότητας. Στην πιο ακραία του εκδοχή ένα πρόβλημα εθνικής διάβρωσης και αναταραχής, ένα σχέδιο εξάπλωσης και επικράτησης.

Το δυτικό ντόμινο αδυνατίζει τη κοινωνική συνοχή. Το αραβικό ντόμινο μπορεί μέσα από τη μεταναστευτική του δυναμική να την αποδιοργανώσει ακόμη περισσότερο. Αν το αίτημα στις αραβικές χώρες είναι ψωμί και περισσότερη δημοκρατία, το αίτημα στις δυτικές κοινωνίες είναι περισσότερος πολιτισμός και λιγότερη διαφθορά.

«Ο κόσμος δεν ζει μόνο με συμφέροντα ζει επίσης με πεποιθήσεις», δήλωσε σήμερα ο Σύριος Άσαντ. «Αν δεν καταλάβεις την ιδεολογική πλευρά της περιοχής, δεν μπορείς να καταλάβεις αυτό που συμβαίνει», πρόσθεσε. «Αν δεν καταλάβεις την ιδεολογική πλευρά της περιοχής, δεν μπορείς ούτε να προτείνεις ούτε να πετύχεις βαθιές αλλαγές στην κοινωνία της» θα μπορούσαμε και μεις να προσθέσουμε.

Δυο ντόμινο, δυο πολιτισμοί … Τι παράδοξο, όμως, ένας Άραβας να λέει αυτό που θα΄πρεπε να λέει κι ένας Δυτικός…

   

Δ. Τρικεριώτης